به گزارش خبرنگار زمان اقتصاد؛ «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس شورای اسلامی روز ۱۵ خرداد با شرکت در اجلاس پارلمانی کشورهای عضو بریکس، خواستار استفاده از مکانیزم هایی چون استفاده از ارزهای ملی و دیجیتال در مبادلات تجاری میان کشوهای عضو این پیمان در راستای مقابله با سیطره دلار و فشارهای اقتصادی غرب شد.
قالیباف در جریان این سخنان گفت: مقابله با تحریم‌های یک‌جانبه و اقدامات قهرآمیز غیرقانونی با استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی و مالی کشورهای عضو بریکس و سازوکارهای استفاده از پول ملی و ارزهای دیجیتالی و راه‌اندازی پلتفرم‌های بانکی مشترک و ایجاد اجماع حقوقی و سیاسی علیه تحریم‌ها و همکاری‌تجاری غیردلاری و غیروابسته به نظام‌های غرب‌محور و تهیه گزارش‌های دوره‌ای توسط مجالس، درباره آسیب‌های تحریم‌ها و ارائه آن به سازمان‌های بین‌المللی و هم‌افزایی اعضای بریکس در این زمینه، می‌تواند جبهه‌ای مؤثر در برابر فشارهای زورمدارانه و افزایش تاب‌آوری اقتصادی مشترک ایجاد کند. اما آیا واقعا این موضوع می تواند ماموریت بریکس باشد؟
اعضای بریکس و منافع ناهمگن با ایران
اعضای اصلی و بنیانگذار پیمان بریکس عبارتند از کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی. با اینحال، عضویت کشورهایی چون ایران، آرژنتین، مصر و عربستان نیز از ابتدای ژانویه سال ۲۰۲۴ به صورت رسمی تایید شد. مهمترین نقطه اختلافی که به نظر می رسد در زمینه تعریف منافع مشترک اعضای بریکس با یکدیگر وجود دارد، انتظار متفاوت دیگر اعضا از کارایی این پیمان در قیاس با جمهوری اسلامی ایران است. اگرچه ایران طی سال های اخیر تلاش کرده تا با عضویت در پیمان ها و سازمان های تجاری مختلف از جمله سازمان همکاری های شانگهای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا یا بریکس، از آنها به عنوان ابزاری برای مقابله با تحریم ها استفاده کند، اما ماهیت سیاست خارجی و انتظارات دیگر کشورهای عضو بریکس، حتی چین و روسیه از این پیمان تجاری کاملا متفاوت با تهران است.
به طور کلی، هدف از عضویت کشورها در پیمان هایی چون بریکس، توسعه مناسبات تجاری خود با دیگر کشورهای جهان در راستای کسب منافع تجاری بیشتر است. مشخصا، در خصوص بریکس باید گفت که هدف کشورهای در حال توسعه بریکس چون برزیل، هند و آفریقای جنوبی از پایه گذاری این پیمان، نه مقابله با غرب یا تهدیدات اقتصادی ناشی از سیطره دلار، بلکه توسعه حضور خود در بازارهای بین المللی به ویژه بازارهای غرب در راستای رشد درآمدهای ارزی است.
این در حالیست که انتظار ایران برای افزایش حضور خود در این نوع پیمان ها، مقابله با تحریم های غرب از طریق دنبال کردن سیاست استفاده از ارزهای ملی در ارتباط با دیگر کشورهای عضو آن پیمان و دور زدن دلار است؛ موضوعی که به وضوح در سخنان رئیس مجلس شورای اسلامی نیز به چشم می خورد.
این در حالیست که خبرگزاری تاس روسیه در تاریخ ۷ نوامبر به نقل از ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه نوشت: «ما، یعنی روسیه در هر صورت نه به دنبال رد استفاده از دلار هستیم و نه تمایلی به این کار داریم». پوتین که این سخنان را در جریان برگزاری نشست «والدای کلاب» در شهر سوچی مطرح می کرد، تنها هدف روسیه از ارائه مکانیزم های ملی موازی با سوئیفت و دلار را تنوع بخشی به ابزراهای مالی بر اساس تغییرات در حال شکل گیری در جهان تجارت دانست.
در خصوص چین، حتی مساله پیچیده تر از این است. پذیرش مذاکرات تجاری مستقیم و دوجانبه میان پکن و واشنگتن که نخستین دور آن، ماه گذشته در سوئیس برگزار شد؛ نشان از آن دارد که چین نیز بر خلاف تصور ما، تصمیمی برای مقابله با مکانیزم های مالی غربی نداشته و تمامی تضادهای تجاری این کشور و آمریکا در مسئل تجاری، صرفا بر سر تلاش برای کسب بیشترین سهم از تجارت دوجانبه خلاصه می شود.
هدف دیگر اعضای دیگر بریکس همچون برزیل، آفریقای جوبی، عربستان سعودی یا آرژانتین از عضویت در بریکس نیز صرفا توسعه راه های در دسترس برای درآمدزایی ارزی بیتشر با استفاده از ابزار پیمان های تجاری بین المللی است. تمامی این کشورها نیز به نوعی متحدین تجاری منطقه ای آمریکا محسوب شده و نباید تصور کرد که رهبرانی چون فیدل کاسترو یا هوگو چاوز هدایت بریکس را بر عهده دارند! ابداع سامانه های پرداخت و تسویه حساب های مالی بین المللی همچون «بریکس پی» نیز صرفا در راستای کاهش هزینه ها و تسهیل مبادلات تجاری میان اعضای بریکس با یکدیگر بوده و تاکنون هیچ یک از مقام های رسمی ارشد کشورهای عضو این پیمان، از برکس پی به عنوان ابزاری برای مقابله با اقتصاد غرب یا سوئیفت سخنی به میان نیاورده است!
لذا، به نظر می رسد اساسا ایران و کشورهای عضو بریکس یا دیگر پیمان های یاد شده در بالا، دو موضع کاملا متفاوت با یکدیگر را از طریق عضویت در این پیمان ها دنبال می کنند که این اختلاف نظر، نهایتا دورنمای کارکرد مطلوب و انتظارات تهران از چنین مکانیزم هایی هایی را تا حد زیادی تضعیف می کند. لذا، باید به این نکته اشاره کرد که پرداخت حق عضویت ایران در پیمان هایی چون بریکس، با توجه به خطای محساباتی در تعیین انتظارات از آنها، نهایتا آورده ای برای کشور به همراه نخواهد داشت، بلکه صرفا منجر به هدر رفت حق عویت پرداختی به مدد پیمودن مسیری اشتباه خواهد شد.
نظر شما